Sterven – Jouw eeuwige gloed

'Wat ik van je kan opsteken, is jouw levensvuur', dat zinnetje ging door me heen staande bij de kist van mijn vader in 1999. Het was zijn spirit die me in dat laatste moment trof. Zijn voorwaartse energie, strijdbaarheid, genotzucht en vitale levenskracht. 

Mijn vader was dood, maar zijn tomeloos vuur niet. Dat was eeuwig. Dáár kon ik me op enten. Het besef van zijn levensvuur opende een ruimte, waarin ik iets kon leren en mijn 'vaderpijn' kon doorleven. In zijn geestkracht mijn eigen moed en levenskracht hervond.

Deze week overleefde ik mijn vader, ik werd 54 jaar en 289 dagen oud. In dit 'jaar van mijn vader' voltooi ik mijn losse lijntjes: van het verstrooien van zijn as en me verhouden in de familielijn tot de unfinished business van zijn nalatenschap. Levenskunstwerk in uitvoering. 

Wat is jouw eeuwige gloed? 

Als iemand sterft, welke gloed is er dan voor eeuwig? Wat is de kwaliteit die oplicht, die anderen steeds weer inspireert? Deze vraag trof me op mijn pelgrimsreis in Turkije in 2020, die begon bij het graf van Rumi in Konya en leidde tot het huisje van Maria in Efese.

De gloed van hun ziel is na al die eeuwen nog voelbaar, zelfs bijna tastbaar op die plekken. Als een springlevende stroom van genade en een veld dat je herinnert en heelt. Een gloed die ik beleef als grenzeloze liefde bij Rumi en als eindeloos mededogen bij Maria. 

Zij zijn heiligen, Rumi en Maria, heilig in de betekenis van heel. Precies in dat ene aspect van menselijk leven wat zij doorleefd hebben en tot in de stof belichamen. Rumi die tot overgave in goddelijke liefde kwam in zijn verscheuring na het vertrek van Sjams. Maria als de moeder die haar pijn omsmeedde in mededogen, als een oneindig behoedend veld.  

Over de doden... iets van gloed

Vrijwel niemand is 'een heilige' (geweest). Maar de vrucht van iemands leven raakt aan iets van de heelheid. Dat is de gloed van de ziel. Gloed die ons tot op de dag van vandaag raakt, bemoedigt en inspireert. Allerheiligen en Allerzielen op 1 en 2 november herinnert ons aan het licht van de heiligen en de overledenen, ingezet op Halloween op 31 oktober. 

Op All Hallows Eve vierden de Kelten uitbundig feest om de doden te eren die voor even terugkwamen. Sta deze dagen stil om de overledenen te her-inneren. Hun licht en gloed of diep gevoelde inspiratie te laten resoneren in je ziel. Elke levende herinnering te voelen als een warme, nabije verbinding die je recht in het hart treft.

Voel de eeuwige gloed in wat de overledene jou heeft voorgeleefd, iets van de heelheid van die mens inclusief diens menselijke tekortkomingen, missers en aardse belemmeringen.  Je resoneert vaak precies op het aspect waarin jij verlangend of gebroken bent. Het breekt en vervult je hart tegelijkertijd, die raadselachtige alchemie van de liefde. 

Zoektocht naar heelheid

"Als ik sterf, zoek me dan niet bij grafstenen maar in harten van mensen", zei Rumi. Het gemis en de gebrokenheid van rouw brengt je bij het brandende verlangen om iets van die heelheid te (her)vinden. Je hart herkent de eenheid in de gloed van hen die je voorgegaan zijn. Maar ook de worstelingen. Hoe heiligen, helden, leraren en dierbare overledenen als menselijke wezens soms ontzagwekkend zijn uitgestegen boven hun lot. 

Als doorleefde meesters, wiens moed en lijden inspireren, maar vooral hoe zij - soms bijna bovenmenselijk - zichzelf en hun schaduwen overwonnen. Dat is wat wordt genoemd 'het eeuwige leven'. De gloed die je raakt van ziel tot ziel. Wees ontvankelijk voor dat bepaalde aspect van heelheid van jouw dierbare overledenen. Hoe hun lijdens/levensweg jouw hart heelt, je voedt en je leidt op jouw pad. Liefde dwars door de werelden heen.

Onze vroegere oppasmoeder Berna bracht de gloed van Moederschap. Zij was één van mijn grote inspiratiebronnen in bewuste dienstbaarheid. Daarin ging zij ‘de oude weg’, zoals zoveel vrouwen van haar generatie, die van zelfopoffering. Jezelf wegcijferen en verlossend zijn door het lijden van de ander op je te nemen. Haar gloed van Moeder straalt eeuwig voor al die kinderen die zij hoedde én dit waarschuwingslampje brandt.  

Het mysterie van de dood aangaan

Willy deed als 82-jarige de jaartraining bij mij om het slotakkoord van haar leven bewust in te zetten. Ze wakkerde, dwars door haar doodswens heen, haar levensvuur aan met haar talent de Onderzoeker. Er zit onmiskenbaar gloed in de korte briefjes met ‘huiswerk’. Parels van kwetsbare zelfkennis in vlijmscherpe observaties, ook over haar schaduw. Wat zij voorleeft, is wat ze zei: 'dat je groeit tot je laatste snik'. De gloed van de levensleerling.

En Jos, die zijn jaarthema 'aanvaarden' oogstte en kort daarna terminaal ziek bleek. In de vier maanden die hem restten werd hij innerlijk geleid door de stappen van de Latifa-wandeling die we deden kort na zijn diagnose. Zittend bij het ven zag Jos zijn sterven helder voor zich, als een nauwe doorgang waarachter hij een immens grote ruimte ervoer. Hij verzachtte, werd lichter en kwam in een stille waardigheid in alle pijn en verdriet.

Het was zijn ziel die de woorden vond en zachtmoedig uiting kon geven aan zijn innerlijke beproeving, wetende dat hij het leven moest loslaten. Zijn gloed straalt in de rust en het diepe vertrouwen, als het ven dat hij rondde tijdens die Latifa-wandeling. Karin, de vrouw van Jos, ervaart de gloed van Jos als zachtheid. Als een ruimte in zichzelf die haar -dwars door de dood heen- vertrouwen en kracht geeft.  

Sterven voor je sterft

Als ik aan mijn vader denk, voel ik de gloed van zijn levensvuur en de pijn van miskenning. Ook aan gene zijde is hij een formidabele slijpsteen in mijn innerlijke werk. De alchemie van het hart smeedt mijn (kinder)pijn om tot parels. Ik krijg zicht op de langere familielijn en bewustzijn op de schaduwdynamiek tussen hem en mij, in de leerschool van het leven. 

Dit 'jaar van mijn vader' brengt me in de volwassenheid in de uiterlijke wereld. Indachtig zijn levensvuur vond ik de moed te gaan staan voor mijn recht op zijn nalatenschap. Een strijd die ik verloor, maar ik overwon mezelf ermee. Wat rest is de kwetsbare nabijheid waarin ik mijn vaders kleine hartje zag in zijn laatste maanden. De pijn smelt in dit begrip. 

In spirituele tradities wordt dit 'sterven voor je sterft' genoemd. Een proces van sterven voor de dood. Je sterft aan je oordeel en verwijt, aan je plaatjes en beelden, aan je hoogmoed en je gelijk, aan je verwachtingen en illusies. Liefde maakt waarheid zichtbaar. Wees niet bang voor deze dood. Zo kan jouw gloed vrijkomen. Je zonsondergang wordt ochtendgloren. 

Marianne Broos | BROOS Levenskunstwerk | oktober 2022